Dijital Deliller

Dijital delil, bilişim sistemleri tarafından üretilen veya elektronik ortamda bulunan delilleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu tür dellilerin ortak özeliği dijital nitelik taşımaları ve elektronik platformlarda bulunmalardır. Haliyle dijital deliller dava dosyalarına bir sabit disk veya USB bellek gibi aygıtların içerisinde veya CD/DVD benzeri veri depolama materyallerinde sunulmaktadır. Bu tür delliler bilişim hukuku davaları ile bilişim suçları konulu soruşturma ve davalarda önem arz etmektedir.

Ceza Yargılamasında Dijital Delil

Ceza muhakemesinin başlıca ilkelerinden biri “delil serbestisi” ilkesidir. Bunun anlamı, hakim kendi vicdanına göre bir belgenin delil olma niteliğine kendisi karar verecektir. dolayısıyla hakim hem bir belgenin delil niteliğine hem de ispat gücüne kendi karar verecektir. Bu itibarla; hukuka aykırı olmamak şartıyla, ceza yargılaması bakımından her türlü belge, dökman, veri veya beyan delil kabul edilebilecektir. Bununla birlikte ceza davalarında delilin, suçun işlendiğinin veya işlenmediğinin ispatlanmasına katkısı olması gerekmektedir. İspat niteliği taşımayan deliller ise CMK madde 206’ya göre mahkeme tarafından reddedilebilecektir. Buna göre;

1. Delil, kanuna aykırı olarak elde edilmişse.
2. Delil ile ispat edilmek istenilen olayın karara etkisi yoksa.
3. İstem, sadece davayı uzatmak maksadıyla yapılmışsa.

mahkeme bu delilleri reddedip hükme esas almayabilecektir.

Ceza muhakemesinin asıl gayesi maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasıdır. Hem soruşturma aşamasında hem de kovuşturma aşamasında deliller ileri sürülebilir. Zira, delillerin soruşturma aşamasında toplanarak belgelenmesi davanın çözümü ve görümü bakımından kolaylık sağlar. Suçun işlendiği tespit edilip kamu davası açılması için soruşturma esnasında toplanılan deliller oldukça önemlidir. Maddi gerçeğin ortaya çıkarılması bakımından delillerin rolünün önemi aşikardır. Soruşturmanın aydınlığa kavuşturulması bakımından dosya içeriğinde salt ifadelerin bulunması kimi zaman yeterli olmamakta ve başka destekleyici deliller de gerekmektedir.

Delillerin, ‘’şüpheden sanık yararlanır’’ ilkesinin işlemesi bakımından da önemli bir işlevi vardır. Bu noktada, delillerin hiçbir şüpheye mahal verilmeksizin toplanması ve dosyaya eklenmesi oldukça önemlidir. Salt ifadelerin alınması suretiyle dosyaya delil eklenmesi çeşitli şüphelere yol açabilecektir. Bu noktada teknik imkanlarla elde edilen delillerin önemi ortaya çıkmaktadır. Ekseriyetle elektronik aletler kullanılarak işlenen bilişim suçlarında dijital ve elektronik delillerin rolü büyüktür.

Siber suçlar ile ilgili yürütülen soruşturmada, soruşturmanın aydınlığa kavuşturulması bakımından dijital delillere ulaşılabilmesi bakımından çeşitli cihazlara el konulabilir. El konulan cihazlar uzman kişilerce incelenir ve cihazların içindeki bilgiler yedeklenerek delil değerindeki doneler savcılığa sunulur. Bu durumun usulü CMK’da hükme bağlanmıştır.

Ceza Muhakemesi Kanunu madde 134’teki düzenleme şu şekildedir:

‘’Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka surette delil elde etme imkanının bulunmaması halinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin haline getirilmesine hakim tarafından karar verilir.’’

Yukarıda belirtilen kanuni düzenlemeden anlaşılacağı üzere, cumhuriyet savcısının istemi doğrultusunda, kuvvetli şüphenin varlığı halinde veya başka delil edilmesinin mümkün olmadığı hallerde dijital delillere ulaşmak için, elektronik cihazlara el konularak arama yapılabilir. Ayrıca, bilgisayar kayıtlarından kopya alma ve bu kayıtların çözümlenerek metin haline getirebilmesi için de hakim kararı da aranmaktadır.

IP Adresleri ve LOG Kayıtları

IP adresleri ve log kayıtlarının tespiti, soruşturmanın aydınlığa kavuşturulması bakımından çok önemlidir. Bu kayıtlar bilişim suçlarında IP adresi tespiti ve şüphelilerin kimlik bilgilerine ulaşılabilmesi bakımından da önemli arz eder. Zira, cumhuriyet savcısı siber suçlara müzekkere yazarak IP ve log kayıtlarından şüphelilere ulaşılması için çalışma sürdürebilir. Bu kapsamda öncelikle suçun işlendiği siteden resmi yazı ile istenecek IP adresi ve port bilgileri daha sonra BTK‘ya sorularak IP adresinin hangi kullanıcı tarafından kullanıldığı tespit edilecektir.

Whatsapp Yazışmalarının Delil Niteliği

Whatsapp dünyanın en popüler mesajlaşma platformlarından birisidir. Whatsapp yazışmalarının delil olarak kullanılabilmesi noktasında hukuk uygunluk açısından çeşitli tartışmalar bulunmaktadır. Hukuk sistemimizde bir belgenin delil sayılabilmesi için öncelikle hukuk aykırı bir şekilde elde edilmiş olmaması gerekmektedir. CMK madde 217/2 bu hususu şu şekilde ifade etmiştir:

“Yüklenen suç, hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş her türlü delille ispat edilebilir.”

Nitekim Yargıtay da Whatsapp yazışmalarının delil olarak kabul edilebilmesi için, delillerin hukuka uygun olarak elde edilmesi gerektiğine dikkat çekmiştir. Whatsapp yazışmalarının hukuka uygun delil kabul edilebilmesi için, delili sunmak isteyen kimse yazışmanın tarafı olmalı yani yazışmaları bizzat kendisi yazmış olmalıdır. Aksi takdirde üçüncü kişi tarafından temin edilecek bu tür yaışmalar haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu oluşturabilecektir.

Disk Verileri

Yukarıda açıklanan dijital deliller dışında bir başka dijital deli türü de bilgisayar kütüğü de denilen sabit diskten elde edilecek verilerdir. Bir suçun işlendiği şüphesiyle el konulan bilgisayar ve harddiskler incelemeye tabii tutularak içeriğindeki e-posta kayıtları, elektronik belgeler, videolar ve fotoğraflar ile birlikte ziyaret edilen internet siteleri geçmişi çıkartılabilmektedir. Bunun dışında silinip kurtarılmış dosyalar da dijital olarak kullanılabilmektedir. Dijital deliller nedeniyle hakkında soruşturma veya ceza davası bulunan veya bu konuda danışmanlık almayan isteyen kişiler bilişim avukatı hizmetleri almak için büromuza başvurabilirler.